Opowieść trzydziesta siódma – woda i wino

Z Estella do Fuente del Vino przy Bodega Irache spieszą wszyscy pielgrzymi, bo to atrakcja i rytuał na Camino de Santiago, który  zaleca zaczerpnąć do muszli św. Jakuba czerwonego wina z kranu umieszczonego w kamiennej ścianie, a w modlitwie podziękować św. Jakubowi za opiekę i poprosić o siły na dalszą wędrówkę. Zwyczaj częstowania pielgrzymów winem powstał już w drugiej połowie XI w., ale był wtedy bardziej rozbudowany i można powiedzieć dwustopniowy. 

Woda i wino

W XI i i jeszcze w pierwszej połowie XII wieku pielgrzymi zmierzali z Villatuerta prosto do Monasterio Santa Maria la Real en Irache, ponieważ nie było jeszcze miejscowości Esrella/Lizarra z sanktuarium Virgen del Puy i ze szpitalem dla pielgrzymów, tak ważnej dla Camino w późniejszych wiekach i czasach nam współczesnych.

W XI w. powstał odcinek drogi pielgrzymów pomiędzy dwoma miejscami  odległymi o kilka kilometrów od siebie: kościołem  pod wezwaniem Wniebowstąpienia NMP w Villetuerta i klasztorem  Santa Maria la Real en Irache, wybudowanym przez opata tego benedyktyńskiego klasztoru, późniejszego świętego – San Veremundo. Był opatem  od 1056 do 1092 (1098 ?) r. i podczas jego zarządu klasztor otrzymał zgodę na uprawę winnej latorośli na Tierra Estalla oraz produkcję wina, które stało się sławne w średniowieczu, dzięki pielgrzymom na Camino de Santiago. W Codex Calixtinus ta część trasynazwana została krainą dobrego chleba i wyśmienitego wina.  Przy klasztorze był szpital dla pielgrzymów, w którym wino było używane jako lekarstwo i środek regenerujący organizm. Według średniowiecznego Przewodnika dla Pielgrzymów (Codex Calixtinus, libro V: Liber Peregrinationis) kończył się kolejny długi etap drogi do grobu św. Jakuba.

W Villatuerta przy kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP był ostatni odpoczynek pielgrzymów przed końcem etapu  i to dla ich potrzeb San Vermundo wybudował studnię ze źródlaną wodą sprowadzaną z pobliskich wzgórz, by pielgrzymi nawiedzający ten kościół mogli przed wejściem do środka ugasić pragnienie.  

Villatuerta iglesia Santa Maria de Asuncion, 

Studnia istnieje do dzisiaj, a obok niej umieszczona została  tablica z sentencją wypowiadaną przez San Vermundo:

Pij wodę pielgrzymie,

odpocznij i ugaś pragnienie.

A na następnym etapie poczujesz,

że dobre wino da ci siłę.

i napisem upamiętniającym działalność tego niestrudzonego opiekuna pielgrzymów:

Tutaj urodził się święty Veremundo.

Który w Irache był jego opatem.

Poproś o łaskę i maszeruj

Kochając Drogę. 

Villatuerta fuenete de Veremundo

W klasztorze położonym kilka kilometrów dalej, przy jego furcie, San Veremundo ustawił wielką beczkę z winem, z której mogli czerpać zmęczeni pielgrzymi. Powtarzał przy tym zawsze:

- wodą uagasiliście pragnienie, a teraz to wino pite z umiarem usunie zmęczenie oraz da radość i jasnosć umysłu.

 Monasterio Santa Maria la Real en Irache,

San Veremundo był też bardzo wymagającym i surowym opiekunem, często wypytywał pielgrzymów o wrażenia i nawiedzane po drodze święte miejsca. 

Pewnego razu przyjął w klasztorze grupę pielgrzymów. Zapytani, skąd pochodzą i co widzieli po drodze, nie umieli powiedzieć, ponieważ nie zauważyli niczego i nic nie widzieli. 

Veremundo, zraniony tak wielką obojętnością na cuda, które Bóg stworzył, wykrzyknął do nich: „No to teraz zobaczycie świat!”. Pielgrzymi stali się wiatrakami, skazanymi na ciągłe obracanie się, nie dochodzący nigdzie, tylko patrząc na otaczający ich świat.

Klasztor został zamkniety w XIX w. w czasie Wojen Karlistowskich, ale winnice założone i uprawiane przez zakonników na zginęły. Przejęli je ludność miejscowa i w 1890 r. powstalo duze gospodarstwo pod nazwą Bodega Irache. W 1951 r. kontrolę na nią przejął 18-to letni wówczas Jesús Santesteban Arteaga, dajac początek rodzinnej firmie, znanej obecnie na całym swiecie.

Bodega Irache,

Kiedy w latach 80 tych XX w. na szlak powrocili pielgrzymi, postanowił wznowić tradycyjny rytuał stworzony przez San Vermudo i w 1991 r. i w scianie budynku bodegi umieścił dostępne dla wszystkich krany z wodą i winem. Znajduje się one przy szlaku Camino Frances, na niewielkim ogrodzonym placu. 

Przy kamiennej ścianie z kranami znajduje się tablicą przypominającą  ideę, jaka przyświecała San Vermundo:  

PIELGRZYMIE

Jeśli chcesz dotrzeć do Santiago

z siłą i witalnością,

nalej to wspaniałe wino,

napij się i wznieś toast za Szczęście. 
ŹRÓDŁO IRACHE
ŹRÓDŁO WINA 

Jest też druga tablica z sentencją  już bardziej współczesną:

Zasady użytkowania
Napij się bez nadużywania,

zapraszamy z przyjemnością,

aby móc je zabrać

wino trzeba kupić.