Opowieść osiemnasta – Pamplona, trzy wizerunki Matki Bożej

Wśród wielu wizerunków Matki Bożej w Pamplonie, w zależności od symboliki i stosunku emocjonalnego do nich mieszkańców, noszących nazwę Santa Maria, Virgen lub Nuestra Senora,  trzy z nich otoczone są szcaególną adoracją:

- Virgen del Camino, 

- Santa Maria la Real, 
- Virgin Dolorosa,

Pamplona, trzy wizerunki Matki Bożej   

Virgen del Camino

Rok 1487 przyniósł Pamplonie niezwykłe wydarzenie. Wchodzący na poranna mszę świętą do kościoła San Cernin zobaczyli na belce w prezbiterium  mały wizerunek Matki Bożej. Radość była wielka,  ale nikt nie potrafił wyjaśnić tego niezwykłego zdarzenia. Wieść o tym wydarzeniu rozprzestrzeniała się po całej Navarze, aż dotarła do mieszkańców Alfaro, w La Rioja, którzy rozpoznali  w niej zaginioną figurę z ermita przy Camino Real. Domagali się jego natychmiastowego zwrotu, ale musieli czekać, aż sąd wyda stosowne zezwolenie na zabranie figury Matki Bożej. Potem wrócili do swego miasta zabierając ze sobą figurę. Kilka dni później niewielka rzeźba Virgen del Camino tajemniczo zniknęła z pustelni i pojawiła się ponownie w Pampelunie, w tym samym kościele i na tej samej belce, jak za pierwszym razem. Mieszkańcy Alfaro, widząc to drugie cudowne zdarzenie, zadecydowali o pozostawieniu figurki w Pampelunie. 

Pamplona, iglesia San Cernin 

Do końca XVI w., figura  Matki Bożej pozostał na belce w prezbiterium, ale wierni i rada kościoła San Cernin, chcąc mieć ten wizerunek bliżej dla oddawania czci, więc postanowiono umieścić ją w głównym ołtarzu, a na belce wykonano napis złotymi literami: "Pojawiła się tutaj Matka Boża z Drogi, 1487".  Figura gromadziła coraz większe rzesze wiernych. W 1655 r. odbyła się pierwsza procesja po mieście, w 8 niedzielę zwykłą, z modlitwami pokutnymi, błagalnymi o deszcz, ochronę przed szkodnikami i złą gorączką. Uznana została też za patronkę Pamplony.

Pamplona, procesja Virgen del Camino 

W drugiej połowie XVIII w. dobudowano nową kaplicę i do wielkiego, barokowego ołtarza przeniesiono figurę Virgen del Camino, gdzie znajduje się do dzisiaj. W 1976 r. miała miejsce ostatnia coroczna procesja, kiedy główną w Pamplonie, stała się procesja ku czci San Fermin, podczas tygodniowej, coraz bardziej świeckiej fiesty. Virgen del Camino została uczczona raz jeszcze 1987 r., dekretem arcybiskupa Cirardy, nadającym jej tytuł Pani i Królowej  Pamplony. 

Pamplona, kaplica Virgen del Camino 

Pamplona, figura Virgen del Camino 

Virgen Dolorosa

Kult Matki Bożej Bolesnej i rytuał upamiętnienia Semana Santa (Wielkiego Tygodnia) ma w Pamplonie tradycje średniowieczne.  Pierwotnie kultem otoczony był obraz Los Dolores lub Las Siete Espadas (Siedmiu Boleści), który znajdował się w kościele San Augustin, skąd rozpoczynała się procesja Drogi Krzyżowej do katedry Santa Maria. Po przyłączeniu sąsiedniej miejscowości San Cermin. przeniesiono obraz do kościoła San Lorenzo (św. Wawrzyńca).  Obecnie obraz znajduje się w bocznej kaplicy przy prezbiterium, 

Pamplona, iglesia San Lorenzo 

Pamplona, obraz Los Dolores 

W 1883 r. została wykonana rzeźba Virgen Dolorosa, mająca wielki ładunek ekspresji i dramatyzm tradycji barokowej, z misternie rzeźbionymi  rękoma i twarzą o wielkiej urodzie. Rada Miejska ufundowała wielki płaszcz nakrywający figurę, który był używany do 1960 r.

Pod ołtarzem głównym wybudowano kaplicę, w której umieszczono figurę Virgen Dolorosa w czarno-srebrnym nakryciu. 

Pamplona,  kaplica Virgen Dolorosa

Od 1888 r. w Wielki Piątek odbywa się translatio, czyli przeniesienie Virgen Dolores na platformie, niesionej przez mężczyzn, z kościoła San Lorenzo do katedry, a po ceremonii pogrzebu Jezusa, procesją do miejsca wyjścia. 

Pamplona, procesja "translatio Virgen Dolorosa" 

Pamplona, Virgen Dolorosa 

Santa Maria la Real de Pamplona 

W Katedrze w Pamplonie jest jedną z najstarszych zachowanych rzeźb maryjnych w prowincji Navarra, powstała przed 1175 r. Przedstawia typową romańską kompozycję Sedes Sepientae, tronującej Matki Bożej z Jezusem, siedzącym na jej lewej nodze. El Niño (dzieciątko) i tron jest wykonany w XVII w. Cała drewniana rzeźba ma 93 cm wysokości,  platerowana w XIV w. na zlecenie Carlosa II. Od baroku figura nakrywana jest bogato zdobionym pluszczem. Na głowie Virgen umieszczona jest korona królewska z ośmioma złotymi filigranowymi opaskami z kamieniami szlachetnymi (diamenty, szmaragdy)  i mniejsza,  otwarta korona na głowie Jezusa. Obie zostały wykonane w XVIII w. ale oficjalnie umieszczone zostały podczas koronacji Maryji z Dzieciątkiem w 1946 r. Niezwykła jest kolekcja płaszczy haftowanych w złocie i srebrze, które są zachowane w skarbcu katedry.  

Pamplona, Santa Maria la Real de Pamplona 

Pamplona, prezbiterium katedry 

Pamplona, Santa Maria la Real de Pamplona 

Nazwa tytularna zmieniała się kilkakrotnie na przestrzeni wieków.

- Santa Maria de Pamplona, to pierwszy tytuł jeszcze sprzed budowy katedry, wymieniana w dokumentach króla Sancho III napisanych po powrocie z Leyre do „Sancta María de Pamplona”, że każdy król powinien się zatrzymać i zgodnie z fuero zostawić tutaj pieniądze jako voto.  

- Virgen del Sagrario, Matka Boża z Tabernakulum, co wynika z konstrukcji rzeźby,  jako pudła z drzwiami, w których przechowywano relikwie, a czasem Eucharystia.  Istnieje dokument z 1642 r., w którym rzeźba nazwana jest  Matka Boża Tabernakulum.

- Santa María la Real. Ten tytuł nadany został w 1946 r. podczas koronacji figury Matki Bożej, jako upamiętnienie historycznej tradycji patronowania królom Navarry.  

- La Blanca, nazywa jest tak podczas La Asunción (święta Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny), kiedy rzeźba Virgen przybrana w biało-srebrny płaszcz, obnoszona jest w procesji po katedrze i klasztorze. 

Pamplona, przed procesją w katedrze 

W Sali kapituły w klasztorze przy katedrze  znajduje się obraz przedstawiający Santa Maria la Real. 

Pamplona, obraz Santa Maria la Real