Opowieść czterdziesta druga – pielgrzymka Wilhelma de Nogaret do Virgen de Rocamador

Średniowieczne pielgrzymki do grobu św. Jakuba Starszego Apostoła były często pielgrzymkami pokutnymi nadawanymi przez spowiedników lub hierarchów kościoła chrześcijańskiego za ciężkie przewinienia przeciwko Kościołowi, zabójstwa, herezje, stałe życie w  ciężkim grzechu, jako warunek zniesienia ekskomuniki, a także jako warunek nawrócenia się na wiarę katolicką.

Bardzo często, w ramach zadanej pokuty, nakładane były dodatkowe zobowiązania: nawiedzenia szczególnych miejsc świętych, pomocy w szpitalach dla pielgrzymów, lub wspomożenia materialnego wskazanych miejsc, czy fundowania wyposażenia do kościołów i miejsc uświęconych na drogach prowadzących do Santiago de Compostela.

Pielgrzymka Vilhalma de Nogaret do Virgen de Rocamador 

Nawiedzanie sanktuariów maryjnych poświęconych Virgen de Rocamodor po drodze do grobu św. Jakuba Starszego Apostoła było w średniowieczu często zadawaną pokutą mieszkańcom Francji za przestępstwa przeciwko kościołowi. Związane to bydło z tradycją i legendą wielkiego średniowiecznego sanktuarium maryjnego w miejscowości Rocamadour znajdującej się na Via Limgnesis, a także założonych przez osadników francuskich na Półwyspie Iberyjskim sanktuariów poświęconych Matce Bożej z Rocamadour, zwanej tutaj Virgen de Rocamador.

W Estella w sanktuarium Nuestra Senora de Rocamador znajduje się zapis o nawiedzeniu tego miejsca i figury Virgen de Rocamador przez kanclerza króla Francji Filipa IV Pięknego, Wilhelma de Nogaret, obłożonego ekskomuniką przez Papieża Bonifacego VIII, a następnie obietnicą złożoną przez papieża Klemensa V jej cofnięcia pod warunkiem nawiedzenia ośmiu sanktuariów poświęconych Virgen de Rocamador znajdujących się na drodze do Grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela. Ten rodzaj pielgrzymki, później często nakładany, stał się niejako synonimem odbycia kary za poważne przestępstwa.

Estella sanktuarium Nuestra Senora de Rocamador

Virgen de Rocamador

                Kim był Wilhelm de Nogaret            

Wilhelm de Nogaret

Urodzony  ok. 1260 r., zmarł w 1313 r. Był dworzaninem i głównym doradcaąds. bezpieczeństwa króla Francji, Filipa Pięknego. Wykładał prawo rzymskie w Montpellier. Od 1294 r. orzekał w sądzie królewskim, w 1299 r. został pasowany na rycerza. Od 1307 r., aż do śmierci pełnił funkcję strażnika pieczęci. Czy tylko to wykonywał w służbie królowi ?

Między królem Filipem IV, a papieżem Bonifacym VIII, trwał konflikt o zakres świeckiej władzy papieża nad królami i o podatki od kleru. W 1302 r. papież zapowiedział, że strąci Filipa z tronu jak niegrzecznego chłopca, a Francuzów przyrównał do świń. W odpowiedzi, w 1303 r., Wilhelm de Nogaret napadł na miasto Anagni, gdzie przebywał papież i uderzając go ręką w stalowej rękawicy aresztował. Jednak ludność miasta uniemożliwiła wywiezienie uwięzionego papieża do Francji i po dwóch dniach uwolniła Bonifacego, który po kolejnych dwóch dniach zmarł, zdążywszy jeszcze ekskomunikować Wilhelma de Nogarta. 

Aresztowanie papieża Bonifacego VIII przez Wilhelma de Nogaret w Anangni

Po krótkim pontyfikacie następcy Bonifacego, Benedykta XI,  w 1305 r. konklawe wybrało na
papieża arcybiskupa Bordeaux, Bertranda de Goth jako papieża Klemensa V, który okazał się wiernym sprzymierzeńcem Filipa IV i do końca swego pontyfikatu nigdy nie opuścił Francji, od 1309 roku rezydując w Awinionie.

W 1306 r. Wilhalm de Nogaret zorganizował wygnanie z Francji wszystkich Żydów, a skonfiskowane im mienie zasiliło pusty skarbiec Filipa IV Pięknego. Pież Klemens V zdjął z niego nałożone kary  kościelne z warunkiem odbycia pielgrzymki do grobu św. Jakuba z nawiedzeniem po drodze ośmiu sanktuariów Virgen de Rocamador.

Wilhalm de Nogaret pielgrzymkę odbył, ale niewiele to wpłynęło na jego postępowanie jako kanclerza Filipa IV, nadal zajmującego się napełnianiem ciągle pustego skarbca królewskiego.

Łupem stali się Templariusze, którzy jak wszystkie zakony, byli wyjęci spod wszelkiej władzy (zarówno świeckiej, jak i kościelnej) i podlegali bezpośrednio papieżowi. Aby uzyskać papieską zgodę na ich aresztowanie, de Nogaret spreparował przeciw nim standardowe oskarżenie o herezję, bezbożność i sodomię.

Templariusze 

Aresztowanych templariuszy poddano torturom.  Wielki inkwizytor Francji, Wilhelm Humbert przesłuchiwał wielkiego mistrza zakonu, Jakuba de Molay, który załamał się na torturach, przyznał do winy, potem odwołał swoje zeznania, ponownie przesłuchiwany, znów się przyznał i znów wszystko odwołał. W rezultacie jako zatwardziały heretyk w marcu 1314 r. został spalony na stosie wykrzykując przed śmiercią:

- Rycerzu Wilhelmie, królu Filipie, papieżu Klemensie ! Nim rok minie spotkamy się na Sądzie Bożym !

Żaden z wymienionej trójki nie dożył Bożego Narodzenia 1314 r.

Spalenie na stosie Jakuba de Molay w 1314 r. 

Wilhelm de Nogaret w literaturze 

W powieści „Królowie przeklęci” Maurice`a Druona Nogaret, po śmierci de Molay`a, został otruty przez członków rozwiązanego już zakonu templariuszy tzw. wężem faraona Nie jest to jednak zgodne z prawdą, ponieważ Wilhelm de Nogaret zmarł w 1313 r.,  rok przed spaleniem Jakuba de Molay na stosie, a klątwa faktycznie dotyczyła Wilhelma Humberta, wielkiego inkwizytora Francji.