Opowieść trzydziesta – Crucifijo z Puente la Reina

Wchodząc do Puente la Reina pielgrzymi przechodzą pod kamiennym łukiem łączącym iglesia del Crucifijo z dawnym szpitalem dla pielgrzymów. 

Iglesia del Crucifijo

W XII w., u zbiegu dróg z Francji przez przełęcz Somport i Colde Ibaneta Templariusze zbudowali szpital dla pielgrzymów i kościół Santa Maria de Hortis (Matki Bożej Ogrodów). Po rozwiązaniu, przez papieża Klemensa V, zakonu Templariuszy,  król Nawarry w 1313 r. przekazał obiekty zakonowi Joannitów. Pod koniec XIV w. , w wyniku opisanego poniżej wydarzenia, kościół otrzymał wezwanie Świętego Krzyża. 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, widok z Camino Framces

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, dwie absydy 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo 

Crucifijo z Puente la Reina

Na początku XIV w. grupa niemieckich pielgrzymów przybyła do szpitala w Puenta de la Reina, prowadzonego przez Joannitów. Nieśli ze sobą niezwykłego kształtu krucyfiks.

Krucyfiks ma kształt litery Y, boczne ramiona kształt V, tworzące kąt ostry ze sobą, a środkowa belka dochodzi tylko do końców ramion. Całość jest naturalną formą drzewa, oczyszczoną z bocznych gałęzi i kory, do której przybita jest postać Chrystusa.

Jeden z pielgrzymów był poważnie chory i został w szpitalu pod opieką zakonników, a jego towarzysze kontynuowali drogę do Santiago, niosąc ze sobą ten pokutny krucyfiks.

Kiedy wrócili z powrotem do Puente de la Reina, ich towarzysz był już zdrowy, więc z wdzięczności, więc postanowili podarować klasztorowi jako wotum niesiony przez nich krzyż.

Niezwykłość tego krzyża spowodowała, że wszyscy pielgrzymi przechodzący pod łukiem łączącym kościół z klasztorem i szpitalem chcieli go zobaczyć i modlić przed figurą Chrystusa Ukrzyżowanego. Dobudowano więc od strony północnej nawę zakończona półkolistą absydą, w które umieszczono krucyfiks. 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, wnętrze 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, nawa boczna północna 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, krucyfiks widlasty 

Puenta la Reina, iglesia del Crucifijo, krucyfiks widlasty 

2 stycznia 1447 r. Bullą papież Eugeniusz IV wyraził zgodę na powstanie Bractwa Krzyża,  którego głównym celem była opieka i utrzymanie kultu w szpitalu pielgrzymów ,

W XIX w. podczas Pierwszej Wojny Karlistowskiej klasztor  szpital przestały istnieć. Obiekty początkowo zamieniono na wiezienie, a od 1834 r. na koszary, wykorzystując kościół jako magazyn prochu. Drewniane wyposażenie wykorzystano do palenia w kuchni lub ogrzewania pomieszczeń.  Niewytłumaczalnym cudem krucyfiks pozostał nienaruszony w miejscu, w którym teraz znajduje się.

Krzyż Widlasty

Ten rodzaj krzyża nazywa się Krucyfiks widlasty (łac. Crucifixus dolorosus), występujący w  ikonografii średniowiecznej typ krucyfiksu mistycznego w okresie wczesnego gotyku. Charakterystycznymi cechami  jest kształt zbliżony do litery Y oraz sposób ukazania zmarłego Jezusa ze śladami cierpień, męki i bólu, zgodne ze średniowiecznym doloryzmem. Rozwój tego typu przedstawień Ukrzyżowanego ma związek z nurtami mistycznymi rozpowszechnionymi na przełomie XIII i XIV w. w krajach Rzeszy, głównie w Nadrenii. Pod koniec XIV w. dramatyzm przedstawień Ukrzyżowanego uległ złagodzeniu  wraz z rozwojem gotyckiego stylu pięknego.

Na terenie Hiszpanii utożsamia się go z tzw. Pata de Oca (Krzyż Gęsi), który przypomina łapkę tego ptaka, której uproszczony kształt był jednym z symboli w mitologii Zakonu Templariuszy, jako synonim życia. Przypisuje się mu powstanie na okres XIII w. i miał znajdować się razem z figurą Santa Maria de Hortis, znaną również jako Matka Boża z La Vega, w absydzie jednonawowej wówczas kaplicy

Schematyczna forma drzewa krzyża, nawiązuje do starotestamentowego drzewa poznania dobra i zła (Księga Rodzaju  2,9), z którego Adam i Ewa skosztowali owoc, popełniając tym samym grzech pierworodny.

Krucyfiks widlasty ilustruje konsekwencje grzechów ludzkości, które odkupił Jezus, przy czym zasadniczym meritum tego typu przedstawienia jest ukazanie symbolicznego drzewa śmierci i apogeum śmierci Zbawiciela. Nie jest to przedstawienie zbawczego wymiaru śmierci krzyżowej, lecz śmierci samej w sobie. Stąd też ramiona krzyża przypominają uschnięte, sękate gałęzie krzyża, natomiast ciało Chrystusa tworzy z drzewem integralną całość – jest konwulsyjnie powyginane – głowa silnie opada w dół, przybite jednym gwoździem nogi uginają się pod ciężarem korpusu ciała, który jest mocno wygięty do przodu, a przez to ramiona są mocno rozciągnięte.

Hiszpania Carrion de los Condes

Niemcy Kolonia kościół NMP na Kapitolu,

Niemcy Kolonia kościół św. Seweryna, 

Czechy Królewska Kanonia na Strachowie, 

Polska Wrocław kościół Bożego Ciała.