Opowieść siedemnasta – fiesta San Fermin

Przechodząc przez Pamplonę, z wystawy w sklepie fotograficznym niedaleko Plaza del Castillo, kupiłem za 2 euro dwie fotografie z Fiesta San Fermin., a przy wyjściu sprzedawca dołożył mi jeszcze kilka zdjęć mówiąc, że to już koniec, nowe będą za rok.

Ze strony sanfermin.com pobrałem jeszcze kilka ogólnie dostępnych zdjęć i tak powstała niewielka kolekcja pokazująca to święto, na którym nie byłem i chyba nigdy się nie wybiorę. 

Wszyscy pielgrzymi przechodzący przez Pamplonę słyszeli o Fiesta San Fermin, czyli po tutejszemu o Sanfermines. Wielu czytało opowiadanie Ernesta Hemingwaya „Słońce też wschodzi”, które rozpropagowało to święto. Wspomina o nim też każdy przewodnik po Hiszpanii. Media co roku podają informację, ograniczając ją zwykle do ilości ofiar gonitwy z bykami. Niewielu zainteresowanych zdaje sobie sprawę z tego, że patron na cześć którego powstało to święto w 1591 r. w ostatnich kilkudziesięciu latach został odsunięty na trzeci plan. Ludzie przyjeżdżający na to święto z całego świata, a w 2019 r. było ich podobno około miliona (!), zmienili je w dziewięciodniową imprezę uliczną, w której z nocy na noc pękają wszelkie hamulce moralne, a tradycyjne białe koszule, spodnie i spódnice zmieniają, z pomocą wylewanego wina, kolor na różowy, a często uczestnicy nie mają tych strojów na sobie. Na drugim miejscu znajdują się tradycyjne imprezy: encierro, czyli przeganianie byków na arena del torro, corrida, parady gigantów i wielkich głów oraz występy Pampalonessa. I dopiero na trzecim miejscu są uroczystości ku czci San Fermin,  ograniczone do procesji  w pierwszy dzień fiesty.

Ten subiektywny pogląd na Fiesta San Fermin powstał po długim okresie rozważania, czy w ogóle pisać o nim, bo według mnie, obecność podczas tej fiesty w Pamplonie odbiega od idei jakie powinny przyświecać pielgrzymom zmierzającym do grobu św. Jakuba. Poniższy opis jest wie zwięzłym opisem tego co się oficjalnie dzieje podczas tej fiesty.

Fiesta San Fermin

Fiesta powstała z połączenia dwóch różnych średniowiecznych wydarzeń. Na początku lata odbywały się targi , gdy do miasta przybywali hodowcy bydła ze swoimi zwierzętami,  organizując i tworząc tu walki byków. Wydarzenie to udokumentowano już w XIV w. Z drugiej strony organizowane były w Pamplonie uroczystości religijne ku czci świętego, które początkowo odbywały się 10 października. W 1591 r. przeniesiono je na 7 lipca, aby odbywały się w tym samym czasie co targi, kiedy pogoda w Pamplonie jest lepsza. Rok ten uważany jest za początek fiesty Sanfermines.  Encierro, czyli przeganianie byków, pojawia się w kronikach w XVII w., a parada gigantów w połowie XIX w.  Pierwsza oficjalna arena do walk z bykami została zbudowana w 1844 r.

Chupinazo

Rozpoczęcie uroczystości następuje w południe 6 lipca od „Chupinazo”  czyli wystrzelenia rakiety z balkonu ratusza, a kończy 14 lipca odśpiewaniem o północy pieśni „Pobre de mi”. 

Pamplona "Chupinazo" , wystrzelenie rakiety z balkonu ratusza 

Pamplona, Plaza del Castillo początek fiest San Fermin

Procesja San Fermin

Procesja San Fermin 7 lipca z figurą San Fermin z XV w., prowadzona przez starą część Pampeluny, jest religijnym elementem fiesty. Procesji  towarzyszą tancerze i artyści uliczni, władze polityczne i religijne, w tym burmistrz miasta.  Podczas procesji wykonywana jest tradycyjny taniec - święta jota, w Fuente San Fermin ofiarowana jest róża, a kiedy dzwonią dzwony katedry Santa Maria „gigantes” wykonują rytualny taniec.

Pamplona procesja San Fermin 

Pamplona, procesja San Fermin z relikwiarzem świętego

Pamplona, procesja San Fermin 

Pamplona, procesja Gigantes

El Struendo 

słowo to oznacza ryk. Ma miejsce w jedną noc, której data jest trzymana w tajemnicy do ostatniej chwili. W tę noc ludzie zbierają się pod ratuszem i zaczynając o północy, przez kilka godzin robią tyle hałasu, na ile to jest możliwe, za pomocą bębnów, misek, gwizdków i innych przedmiotów.

Encierro

Wcześnie rano uczestnicy biegu byków zbierają się przed figurą San Fermin, umieszczoną w murze okalającym wzgórze San Domingo, spod którego rozpoczyna się Encierro i trzymając w ręku zwinięta gazetę,  trzykrotnie śpiewają pieśń: „ A San Fermín pedimos, por ser nuestro patrón, nos guíe en el encierro, dándonos su bendición ”. ( „ San Fermin prosimy, abyśmy był naszym patronem i prowadził nas w biegu byków, dając nam swoje błogosławieństwo ”).  

Pamplona Calle San Domingo, uczestnicy przed Encierro pod figurą San Fermin 

Bieg byków, czyli encierro, ma miejsce codziennie o 8 rano z zagrody San Domingo ulicami starego miasta na arenę walki byków, gdzie zwierzęta są przetrzymywane do popołudniowych walk. Bieg ma długość 825 m, trwa około 4 minut, w którym uczestniczą setki ludzi biegających przed sześcioma bykami i sześcioma wołania. 

Pamplona Calle San Domingo, początek encierro 

Pamplona, Arene del Torro, zakończenie encierro 

Walki z przypędzonymi bykami rozpoczynają się tego samego dnia dnia o godzinie 18 w Arena del Torro. W piątej walce z młodszym bykiem biorą udział młodzi toro, a szósta to walka konnych jeźdźców zwanych rejoneo. 

Pamplona, Arena del Torro, popołudniowe walki z bykami 

Gigantes y cabezudos 

Parady gigantów i wielkich głów odbywają się codziennie. Osiem gigantycznych postaci zbudował T. Amorena, malarz z Pampeluny, w 1860 r. Są to cztery pary królewskie z Europy, Azji, Ameryki i Afryki, o wysokości około 4 m, przenoszone przez tancerza ukrytego wewnątrz. Pozostałe 17 figurek to 5 cabeduzos (wielkich głów) i 6 zaldikos (konie z jeźdźcami) i 6 kilikis (karykatuarlane postacie z historii i baśni) 

Pamplona, parada gigantes i cabezudos 

Pamplona, gigantes i cabezudos

Reveilles

są to parady orkiestr i występy zespołu muzycznego La Pamlonesa powstałego w 1920 r. organizujące przez cały dzień zabawy taneczne i nauki tańców baskijskich.

Pamplona, zabawa "gra w Reveilles" 

Inne atrakcje 

- tradycyjne sporty baskijskie: turniej Jai alai (odmiana pelote), a także podnoszenie kamienia, cięcie drewna, lub podnoszenie beli siana, prezentowane są przez cały czas fiesty na Plaza del Fuerros,

- pokazy sztucznych ogni odbywają się każdej nocy w parku wokół cytadeli.

- pobre de mi (Żal mi)  od 1920 r. ta tradycyjna żałobna pieśń jest śpiewana o północy 14 lipca  na Plaza de Ayunamiento i kończy się przy zapalonych świecach. Burmistrz kończy fiestę, zapalając świecę i usuwając czerwoną chusteczkę, gdy pieśń grana jest przez lokalny zespół.

Uwaga na koniec.

Jest wiele spontanicznych imprez i zabaw nie objętych oficjalnym programem fiesty. W 2019 r. jeden z tutejszych dzienników napisał, że niepokojący jest wzrost swobody seksualnej i agresywności zwolenników LGBT. Z tych imprez nie zamieszczam zdjęć, chociaż są one dostępne.