Opowieść szósta – Roland w Roncesvalles

Z legendą Karola Wielkiego, o której pisałem w poprzedniej opowieści,  związana jest legenda o Rolandzie – rycerzu bez skazy.

W XI i XII w. romantyczny ruch trubadurów stworzył opowieści wychwalające rycerzy, cnotliwe damy i wartości chrześcijańskie,  opowiadane i śpiewane w średniowiecznych zamkach i dworach, aby zainspirować młodych mężczyzn i oczarować kobiety.

Roland w Roncesvalles

Roland to postać historyczna. Był frankońskim dowódcą wojskowym w armii Karola Wielkiego  i zginął w 778 r. w bitwie w Roncesvalles w Pirenejach, w zasadzce urządzonej przez  baskijskich partyzantów na powracające  z wyprawy na Półwysep Iberyjski wojska Karola Wielkiego.  Jest to jedyna historyczna wzmianka opisana przez Einharda, biografa Karola Wielkiego .

Legendę stworzyła Pieśń o Rolandzie – La Chanson de Roland, najsłynniejszy francuski, średniowieczny epicki utwór literacki powstały w ustnym przekazie najprawdopodobniej pod koniec XI w. podczas pierwszej wyprawy krzyżowej. Najstarsza wersja pisana pochodzi z połowy XII w. Średniowieczni pielgrzymi z Francji wchodzili na Półwysep Iberyjski starożytną drogą, na której szukali miejsc związanych z Rolandem, a także tworzyli o nim nowe opowieści i legendy, które często nie mają nic wspólnego z Pieśnią o Rolandzie, a mieszają się z baskijskimi legendami o wielkoludzie Erdolanie zwanym tez Roldanem.

Pieśń o Rolandzie była popularna do XVI w., a potem, wraz z upadkiem tradycji rycerskiej i zanikaniem pielgrzymek do grobu św. Jakuba, uległa zapomnieniu i dopiero odkrycie w 1837 r., w Oxfordzie, średniowiecznego manuskryptu przywraciło popularność temu poematowi.

W legendzie Roland został awansowany na siostrzeńca Karola Wielkiego jako jeden z jego dwunastu paladynów , czołowych wojowników dworu Karola Wielkiego. Wręczono mu także magiczny miecz  Durandal , przyniesiony przez anioła do Karola Wielkiego. Dosiadał też nieustraszonego i odważnego konia Veillantifa. Nie rozstawał się  z Olifantem, rogiem z kości słoniowej, uważanym za odznakę honoru i męstwa, który podczas bitwy w Roncesvalles stał się jednym z kluczowych elementów legendy o śmierci Rolanda w tej bitwie. Roland osłania powrót Karola Wielkiego do Francji. Atakowany przez wrogów zdaje sobie sprawę ze swojej porażki. Oliver, jego przyjaciel namawia go, aby zadął w róg o pomoc, ale Roland odmawia, nie chcąc zostać posadzonym o tchórzostwo, Ciężko ranny próbuje bezskutecznie zniszczyć miecz Durandal, w którym ukryte są relikwie św. Piotra, by nie dostał się w ręce wroga. Ostatkiem sił, tuż przed śmiercią, ukrywa go pod swoim ciałem i dmie w róg. Słyszy ten dźwięk król Karol, ale początkowo bierze go za sygnał tryumfu. Powraca do Roncesvalles i zastaje Rolanda i jego towarzyszy martwych. 

W średniowieczu we Francji i w Hiszpanii powstało wiele legend o Rolandzie i miejscach gdzie przebywał i walczył,  wyolbrzymiając jego czyny, męstwo i siłę,

Pięć miejsc upamiętnia bitwę w Roncesvalles i śmierć Rolanda pokazanych na zdjęciach:

- Col d’Ibaneta, kamienny monument Chnason de Roland ustawiony w ramach obchodów setnej rocznicy odkrycia w 1837 r. Na Uniwersytecie Oksfordzkim najstarszego znanego manuskryptu Pieśni Rolanda. Pomnik został jednak zniszczony w czasie gwałtownej burzy w 1937 r.

Col d'Ibaneta, ruiny ermita San Salvador, w głębi pomnik Rolanda,
zdjęcie z 1934 r. 

Col d'Ibaneta, pomnik Rolanda początek XX w. 

Obecny postawiono w 1967 r. Do granitowego kamienia przyczepiony był miecz i dwa korbacze, które kilka lat temu zniknęły. 

Col d'Ybaneta, pomnik Rolanda 1991 r. 

Col d'Ibaneta pomnik Rolanda 2016 r. 

- Roncesvalles,  żeliwna rzeźba upamiętniająca miejsce śmierci Rolanda. Uważa się, że skała za którą miał schronić się Roland została zasypana i zamknięta murem oporowym przy kolejnej przebudowie klasztoru. 

Roncesvalles, rzeźba mierć Rolanda

Roncresvalles, śmierć Rolanda, Wielka Historia Francji (Grandes Chroniques de France)

- Roncesvalles, kamienny monument z płaskorzeźbą symbolizującą bitwę,  

Roncevalles pominik bitwy w wąwozie Ropncesvalles

- Roncesvalles, dawna kaplica Sancti Spiritus, zwana silos Carlomagno (Karola Wielkiego).  Według legendy pochowano tutaj poległych w bitwie w Roncesvalles i w której znajdował się róg Olifant i korbacze  przypisywane Rolandowi.

Roncesvalles capila de Santiago i capila Sancti Spiritus

Roncesvalles capila Sancti Spiritus, wnętrze

- ścieżka do Burgete, krzyż Rolanda ustawiony w miejscu przypuszczalnego rozpoczęcia się bitwy w Roncesvalles.

Roncesvalles, krzyż Rolanda

Co kilka lat w sierpniu, w rocznicę  bitwy w Roncesvalles, inscenizowana jest jej rekonstrukcja.  

Na terenie Francji i Hiszpanii jest wiele miejsc, które tworzą legendę Rolanda. Niektóre z tych miejsc znajdują się na Camino Frances. O tych miejscach będą następne opowieści.