Opiweść czwarta – dzwon zagubionych

Col d’Ibañeta i kaplica San Salvador de Ibañeta to szczególne miejsce na Camino Frances. Mimo, że współczesna kaplica, usytuowana przy tranzytowej drodze na pozór nic nie mówi o znaczeniu i historii tego miejsca, to znajdujące się obok niewielkie stanowisko archeologiczne przekazuje w skrócie wielką jego historię.

Dzwon zagubionych

Od początków pielgrzymowania do grobu św. Jakuba Starszego Apostoła największym wyzwaniem była wędrówka przez góry. Pomocą dla pątników były klasztory lub pustelnie przy których znajdowały się dzwony „chloche des perdus”, usytuowane w szczególnie trudnych miejscach dróg pielgrzymkowych, zwykle na przełęczach w górach, lub na pustkowiach. 

Monastyczna tradycja nakazywała wielokrotnie bić w dzwon po zmroku, w czasie mgły lub złej pogody, aby ułatwić orientację pielgrzymom kierującym się do klasztorów i sanktuariów. Dzwon zagubionych wskazywał właściwy kierunek, przybliżoną odległość, a przede wszystkim pozwalał odnaleźć właściwy szlak tym, których zaskoczyły mrok, mgła i innego rodzaju przeciwności. Gdy pielgrzymi docierali do klasztoru mnisi witali ich słowami: „Bóg na was czeka”. W środku był przygotowany posiłek i miejsce do spania. 

Pielgrzymi w drodze na przełęcz w Pirenejach

Ta trwająca od średniowieczna tradycja ma wartość symboliczną. Klasztory prowadzą wiernych przez mgłę jaką stanowią wyzwania współczesności. Pozwalają ustalić naszą "odległość" do Boga. Można tutaj zacytować św. Jana Pawła II: „w górach – bliżej  Boga”

Znane są cztery miejsca, gdzie w przeszłości znajdowały się te dzwony:

- klasztor Santa Cristina na przełęczy Somport w Pierenejach na początku Camino Aragones,

- klasztor w Aubrac w Masywie Centralnym na Via Podensis,

- klasztor, a później pustelnia (ermita) San Salvador de Ibañeta, na przełęczy Port Cize – Col d’Ibaneta w Pierenejach na Camino Frances,

- Kościół Santa Maria la Real w O Cebreiro w Sierra de Ancares na Camino Frances.

Camino Aragones, ruiny klasztoru Santa Cristina na przełęczy Somport w Pirenejach

Via Podensis, klasztor w Aubrac w Masywie Centralnym 

Camino Frances, kaplica San Salvador na Col d’Ibaneta

Camino Frances,. kościół Santa Maria la Real w O Cebreiro 

Nazwa „Cloche des perdus” (dzwon zagubionych) pochodzi od napisu „Deo jubila, Clero canta, Demones fuge, Errantes revoca, Maria ...” (Wołanie o radość dla Boga, Śpiewanie dla ducha, Ściga demony, Przywołuje zagubionych, Maria ...) ,na dzwonie przy kościele Matki Bożej Ubogich w Aubrac położonym na wysokości 1310 m n.p.m.  w Masywie Centralnym na Via Podensis. Kościół jest jedną z pozostałości dawnego klasztoru Aubrac z wieżą Anglików i jednym z budynków dawnego szpitala pielgrzymów. Dzwon pochodzi z XVIII w., ale wisi w miejscu dawniejszych, zniszczonych przez burzliwe dzieje tego regionu.

Via Podensis, dzwon zagubionych w klasztorze w Aubrac w Masywie Centralnym 

Na Col d’Ibaneta dzwon zagubionych zawieszony został najprawdopodobniej już w XI w., wraz z powstaniem pierwszego w tym miejscu klasztoru Ibañeta fundacji króla Sancho el de Peñalem w 1071 r. i podarowany pod opiekę klasztorowi Leyre . W XII w. znany był jako kaplica Karola Wielkiego lub Roldana, przy której powstał schron, a później szpital dla pielgrzymów. Około 1134 r. szpital przeniesiono do pobliskiej doliny. W 1271 r. klasztor został przejęty przez Przeora klasztoru Roncesvalles i na Col d’Ibaneta pozostała tylko pustelnia (ermita) z niewielkim schronem (hospital) dla pielgrzymów. W czasie mgły pustelnik miał obowiązek dzwonić od zachodu słońca do północy, aby doprowadzić pielgrzymów w to miejsce.

W 1794 r . podczas inwazji francuskiej na Półwysep Iberyjski oddziały Konwentu zburzyły kościół a w 1881 r. pożar zniszczył resztki zabudowań. W pierwszej połowie XX w. widoczne były jeszcze pozostałości ścian.

ruiny pustelni San Salvator na Col d'Ibaneta 1934 r. 

Obecna kaplica San Salvador de Ibañeta z 1965 r., z symbolicznym „dzwonem zagubionych”, zawieszonym na zewnątrz budynku, zaprojektowana została przez architekta José Yarnoz Larrosa w tym samym miejscu, gdzie była pustelnia i schronisko dla pielgrzymów. Obok znajdują się archeologiczne stanowiska prezentujące część fundamentów dawnej ermita i schronu dla pielgrzymów.

kaplica San Salvator na Col d'Ibaneta

Jest legenda opowiadająca o powstaniu klasztoru św. Katarzyny na Przełęczy Somport. Polecam książkę Alselmo Lipari "Dzwon Zagubionych".

Anselmo Lipari Dzwon Zagubionych