Camino Frances biegnie między licznymi
winnicami, bodegami i spółdzielniami winiarskimi, które nieustannie przypominają
nam, że wędrujemy przez ziemie La Rioja. Kilkanaście kilometrów za Navarrete, schodząc
z przełęczy poniżej Alto San Anton, na niewielkim wzniesieniu w gminie Alesón, pojawia
się kamienna okrągła budowla, kształtem przypominająca czapkę mitycznego
wielkoluda (gigante), nazywana przez mieszkańców tego regionu Chozo guardaviñas,
czy strażnica winnic. To miejsce nosi nazwą Poyo de Roldán, i znane jest ze
średniowiecznej legendy karolińskiej, francuskiego poematu „Pieśń o Rolandzie”
(Chanson de Roland) oraz z XII-to wiecznej księgi Codex Calixtinus opisujące
stoczoną tutaj, pod murami twierdzy Nájera, walkę między Roldánem a Ferragutem.
 |
| Camino Frances przed Poyo de Roldán |
 |
| Poyo de Roldán |
Chozo guardaviñas
Chozo to małe kamienne chaty znajdujące
się na niewielkich wzniesieniach, pomiędzy winnicami. Znaczenie słowa guardaviñas można
przetłumaczyć jako „straż winnic”. Były one
wykorzystywane, jako schronienie przez plantatorów winorośli i
pracujących z nimi zwierząt przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi. Korzystały
z nich również instytucje Guardas de Campo (straż terenowa) do monitorowania
upraw w tej okolicy.
Najstarsze zachowane chozo guardaviñas
pochodzą z końca XIX w., który był jednym z kluczowych okresów dla win Rioja.
Po pladze filoksery nastąpiła odbudowa potencjału gospodarczego winnic, który
wymagał intensywnej pracy na plantacjach, często położonych daleko od zabudowań
plantatorów. Kiedy w drugiej połowie XX
w. nastąpiła mechanizacja transportu i prac w winnicach, guardaviñas przestały
być użyteczne. Wiele z nich rozebrano, inne popadły w ruinę. Na początku XXI w.
obiekty te objęto ochroną, jako element kulturowy krajobrazu i przykład tradycyjnej
techniki budowlanej, której tradycjna technologia wznoszenia wywodzi się od
czasów celtyckich.
Istnieje kilka rodzajów chozos, występujących
w całym regionie Morza Śródziemnego. Wiele znajduje się w górach, gdzie są
schronieniem dla pasterzy. Większość z nich to są proste konstrukcje zbudowane
z kamienia na planie okręgu, zwężając się ku górze tworzą sklepienie znane
w architekturze jako „fałszywa kopuła”. Ta metoda budowy polega na
układaniu koncentrycznych kręgów kamieni, szerszych w podstawie i coraz bardziej
wąskich, aż na górze pozostaje tylko niewielka dziura, którą można przykryć
jednym kamieniem. Najstarsze tego typu budowle były wznoszone bez użycia
zaprawy, dopiero w guardaviñas konstrukcja została nią wzmocniona.
 |
| głowne rodzane chzos |
W La Rioja zlokalizowano 68 tego typu
budowli i zinwentaryzowanych przez architekta Carlosa Muntióna z College of
Architects of La Rioja. W nadprożach, lub ościeżach, przy wejściach do wielu guardaviñas
w La Rioja odnotowano rok ich budowy. Większość z nich odnosi się do końca
XIX w.(San Vicente de La Sonsierra1868, Briones 1873 i Ábalos 1881).
Chozo guardaviñas na Poyo de Roldán jest
współczesną budowlą, wzniesioną w miejscu wcześniej zniszczonej. Wewnątrz,
wokół ścian, znajduje się kamienna ława i miejsce na palenie ognia.
 |
| Chozo guardaviñas na Poyo de Roldán |
 |
| wnętrze chozo guardaviñas na Poyo de Roldán |
 |
| Poyo de Roldán od strony Nájera |
 |
| Poyo de Roldán, opis walki Roldána i Ferraguta |
Roldán i Ferragut
Według legendy Ferragut był saraceńskim
paladynem, potomkiem Goliata i pochodził z Syrii. Został wysłany przez emira
Babilonu z armią 20 000 ludzi do walki w Nájera, z armią chrześcijańską
dowodzoną przez Karola Wielkiego. Był
gigantycznego wzrostu, bardzo silny i niewrażliwy, z wyjątkiem pępka, który był
jego „piętą achillesową”. Cesarz dowiedziawszy się o obecności wojownika
saraceńskiego, zmierza w kierunku Nájera i kiedy przybywa na miejsce,
staje ze swym wojskiem naprzeciw armii muzułmańskiej dowodzonej przez
Ferragut. Syryjski gigant, zgodnie ze średniowiecznym zwyczajem rycerskim,
rzuca wyzwanie każdemu chrześcijaninowi, który chce zmierzyć się z
nim. Karol Wielki wysyła swoich najlepszych ludzi, którzy zostają pokonani
i uwięzieni przez giganta. Roldán prosi cesarza, który jest jego wujkiem, o pozwolenie na walkę i to pozwolenie
otrzymuje.
Walka jest zacięta i trwa przez dwa dni,
z rozejmem na nocny odpoczynek. Najpierw walczą konno i nikt nie odnosi zwycięstwa,
aż obydwaj spadają z wierzchowców. Po przerwie wznawiają walkę pieszo
mieczem i maczugą, kończąc na kamieniach i ciosach rękami. Dalej nie ma
zwycięzcy i następuje nowy rozejm, podczas którego Ferragut, uznając odwagę
Roldána, proponuje mu, że oszczędzi on życie, jeśli przestanie walczyć, ale ten
odmawia. Roldán i Ferragut, zgodnie z rycerską uprzejmością, rozpoczynają
rozmowę na temat ich religii, a w pewnym momencie Saracen wyznaje, że jego ciało
jest niezniszczalne, a jedynym słabym punktem jest pępek. Roldán zapamiętuje tę
uwagę, i liczy na to, że uderzenie w słaby punkt, jakim jest pępek Ferraguta może
być sposobem, aby pokonać przeciwnika i rozstrzygnąć walkę na swoja korzyść.
Drugiego dnia pojedynek trwa nadal i w
pewnym momencie Roldán upada na ziemię. Ferragut rzuca się na wroga i
unieruchamia go swoim ogromnym ciężarem. Roldan przypomina sobie wrażliwy punkt
Saracena, przywołuje boską pomoc, bierze sztylet i zanurza go w pępku
Ferraguta, który zostaje niespodziewanie pokonany i śmiertelnie
ranny. Chrześcijańskie wojska wykorzystują sytuację, atakują Nájerę, zdobywają twierdzę i uwalniają uwięzionych rycerzy. Arabowie uciekają, a Roldán zyskuje
sławę najlepszego wojownika w chrześcijaństwie, a słuchającym tej opowieści pozwala
uwierzyć w wyższość wiary chrześcijańskiej nad muzułmańską.
 |
Roldán i Ferragut, Spiegel histroriael XIII w. |
Pełny tekst opowieści o pojedynku
Rolanda (a po hiszpańsku Roldána) z Ferragutem, której opis, wraz z dialogiem o
wierze chrześcijańskiej, jest tłumaczeniem z Codex Calixtinus – Liber Sancti Iacobi, w Libro
IV Historia Turpini, capitulo XVII, zamieściłem we wcześniejszej, czterdziestej
trzeciej opowieści – Roland i Ferragut, napisanej 31 stycznia 2020 r.
 |
| Codex Calixtinus – Liber Sancti Iacobi, Libro IV Historia Turpini, |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz